معرفی پروانه مینوز برگ مرکبات

پروانه مینوز برگ مرکبات با نام علمی Phyllocnistis citrella یکی از آفات مهم باغات مرکبات در ایران و بسیاری از کشورهای گرمسیری و نیمه‌گرمسیری است. این آفت به برگ‌های جوان مرکبات حمله کرده و باعث ایجاد دالان‌هایی باریک در بافت برگ می‌شود که به آن‌ها “مین” گفته می‌شود. این آفت به‌خصوص در نهالستان‌ها و باغات تازه کاشته‌شده، خسارات زیادی وارد می‌کند.

citrus-leaf-miner

شکل‌شناسی و چرخه زندگی

پروانه مینوز حشره‌ای بسیار کوچک با بال‌های نقره‌ای براق و حاشیه‌ای مو مانند است. حشره بالغ حدود ۲ تا ۳ میلی‌متر طول دارد. این آفت در طول سال نسل‌های متعددی تولید می‌کند و تخم‌های خود را روی برگ‌های تازه‌رو قرار می‌دهد. لارو پس از خروج از تخم وارد بافت برگ می‌شود و با حرکت مارپیچی در زیر پوست برگ، دالان‌هایی به‌وجود می‌آورد. پس از کامل شدن دوره لاروی، حشره در انتهای دالان خود شفیره می‌شود و سپس پروانه بالغ از آن خارج می‌گردد.

خسارت‌ها و علائم آلودگی

مینوز برگ مرکبات بیشتر به برگ‌های تازه رشد یافته علاقه دارد. خسارات وارده شامل:

  • پیچیدگی و تغییر شکل برگ‌ها
  • کاهش فتوسنتز به دلیل کاهش سطح مؤثر برگ‌ها
  • کاهش رشد عمومی نهال‌ها و درختان جوان
  • افزایش حساسیت درخت به سایر آفات و بیماری‌ها

در موارد شدید، مینوز می‌تواند رشد درخت را متوقف کرده و عملکرد باغ را به شدت کاهش دهد.

راه‌های تشخیص

  • مشاهده دالان‌های مارپیچی و نقره‌ای‌رنگ روی سطح برگ
  • برگ‌های پیچ‌خورده و تغییرشکل‌یافته
  • بررسی وجود لارو یا شفیره در داخل دالان‌ها

مدیریت و کنترل پروانه مینوز

روش‌های زراعی:

  • حذف پاجوش‌ها و شاخه‌های غیرضروری برای کاهش برگ‌های جوان
  • حذف برگ‌های آلوده در مراحل ابتدایی آلودگی
  • کاشت نهال در زمان مناسب برای جلوگیری از هم‌زمانی با اوج فعالیت آفت

روش‌های بیولوژیکی:

  • استفاده از زنبورهای پارازیتوئید مانند Citrostichus phyllocnistoides که لاروهای آفت را شکار می‌کنند
  • ایجاد شرایط مناسب برای حفظ و توسعه دشمنان طبیعی

روش‌های شیمیایی:

  • استفاده محدود و هدفمند از سموم کم‌خطر و انتخابی نظیر اسپینوساد یا ایمیداکلوپرید و استفاده از تجهیزات سم پاشی
  • جلوگیری از مصرف بی‌رویه سموم برای حفظ تعادل زیستی در باغ

راهکارهای پیشگیری

  • رعایت بهداشت باغ و نظارت منظم بر وضعیت رشد برگ‌ها
  • پایش مداوم با استفاده از تله‌های فرمونی برای کنترل جمعیت آفت
  • ایجاد تنوع گیاهی در باغ برای تقویت سیستم دفاع طبیعی

جمع‌بندی

پروانه مینوز برگ مرکبات یکی از آفات خطرناک اما قابل مدیریت است که با شناخت دقیق، پایش منظم و به‌کارگیری روش‌های تلفیقی کنترل می‌توان خسارات آن را به حداقل رساند. بهره‌گیری از راهکارهای زیستی و زراعی در کنار مدیریت هدفمند شیمیایی، بهترین روش برای مقابله با این آفت است.

citrus-leaf-miner